Warszawskie pomniki

Polacy uwielbiają (ponoć) stawianie pomników, także więc i w Warszawie ich nie brakuje. Są w mieście posągi stawiane wielkim ludziom, są i pomniki ku czci wydarzeń. Do najbardziej znanych posągów należą kolumna Zygmunta i pomnik Chopina.

      

Kolumna Zygmunta III Wazy
Pomnik stanął w 1644 roku z inicjatywy króla Władysława IV, syna Zygmunta III Wazy. Jest najstarszym świeckim pomnikiem w mieście, ma 22 metry wysokości i stoi na placu Zamkowym. Z pomysłem kolumny wyszli Augustyn Locci i Konstanty Tencalla, brązowy posąg autorstwa bolońskiego rzeźbiarza Clemente Molli był pierwotnie złocony, a sama kolumna do 1844 roku stała poza murami miasta.

       

Pomniki na Krakowskim Przedmieściu
Idąc Krakowskim Przedmieściem od Placu Zamkowego miniemy:
pomnik Adama Mickiewicza, odsłonięty w setną rocznicę urodzin wieszcza. Granitowy cokół zaprojektował Józef Pius Dziekoński, posąg jest dłuta Cypriana Godebskiego.
(Drugi wieszcz - Juliusz Słowacki stanął na zwolnionym przez Feliksa Dzierżyńskiego cokole na placu Bankowym.)

Pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego
stoi przed pałacem Namiestnikowskim, w którym obecnie mieści się siedziba prezydenta. Jest to wykonana w Danii kopia zniszczonego podczas wojny pomika projektu sławnego duńskiego rzeźbiarza Bertela Thordwaldsena. Oryginał ukończono w 1832 roku, ale car nie dopuścił do jego odsłonięcia. Pomnik stanął dopiero w 1922 roku, na placu Saskim. 

Bolesław Prus skamieniał na skwerze przy Oboźnej, podczas spaceru po swoim mieście; dalej, przed kościołem wizytek, w miejscu, gdzie w latach 80.  Warszawiacy układali krzyż z kwatów na znak niezgody na stan wojenny, stoi od 1987 roku pomnik Prymasa 1000-lecia Stefana Wyszyńskiego.
 
Pomnik Mikołaja Kopernika
Pomnik stanął  w 1830 roku przed Pałacem Staszica, fundatora zarówno budynku, jak i pomnika. Kolejne dzieło Duńczyka Thorwaldsena. W czasie okupacji Niemcy zasłonili polskie napisy na pomniku tablicą z niemieckimi napisami. Zdjął ją żołnierz Szarych Szeregów, Alek Dawidowski w słynnej akcji sabotażowej. W roku 1944 Niemcy wywieźli pomnik w celu złomowania, ale odnaleziono go na Dolnym Śląsku i ocalał.
Akcja usunięcia niemieckich napisów miała pewne konsekwencje dla innego pomnika – szewca Jana Kilińskiego, jednego z przywódców powstania kościuszkowskiego. W odwecie za akcję sabotażową, gubernator Warszawy Fischer nakazał bowiem pomnik ten rozebrać i ukryć, ale akowcy szybko dowiedzieli się gdzie, i kontynuowali swoją akcję protestacyjną. Dziś pomnik dzielnego szewca stoi na Podwalu. 
 
       

Pomnik Józefa Piłsudskiego stanął na placu Piłsudskiego; wdzięczni warszawiacy ufundowali mu także drugi pomnik w pobliżu Belwederu - za cud nad Wisłą. (Pomnik innego uczestnika tej ważnej dla Polaków bitwy - Charlesa de Gaulle'a  - stanął na rondzie nazwanym jego imieniem, na skrzyżowaniu Nowego Światu i Alej Jerozolimskich.

Pomnik Chopina w Łazienkach jest chyba najbardziej znanym, również na świecie, pomnikiem warszawskim. Jest dziełem Wacława Szymanowskiego  i odsłonięty został dopiero w 1926 roku, zniszczony przez hitlerowców, stanął ponownie w 1958 roku. Latem pod pomnikiem co niedzielę odbywają się koncerty muzyki chopinowskiej.

 
Warszawska syrena
Warszawa ma trzy pomniki syrenki, bądącej symbolem miasta. Jeden stoi od 1939 roku nad Wisłą, modelką dlań była Krystyna Krahelska - harcerka i  sanitariuszka w powstaniu warszawskim, autorka piosenki „Hej chłopcy, bagnet na broń”. Drugi pomnik, który powstał w 1855 roku, z początkiem wieku XXI wrócił na swoje miejsce na Rynek Starego Miasta.
Syrenka jest uzbrojona w tarczę i miecz, ponieważ jak głosi legenda, oswobodzona przez młodego syna rybaka z niewoli u bogatego kupca, z wdzięczności obiecała czuwać nad bezpieczeństwiem miasta.
Trzecia, najmłodsza, syrenka stoi na Pradze Południe, i jest dość nietypowa: zamiast miecza ma w rękach kwiaty.

Zostawiając teraz postaci prawdziwe i mityczne, przejdźmy do pomników postawionych na pamiątkę wydarzeń i związanych z nimi ludzi. Będą to głównie pomniki upamiętniające bohaterskie i tragiczne chwile w historii Polski.

W pobliżu Barbakanu, od 1984 roku stoi rzeźba Jerzego Jarnuszkiewicza Pomnik Małego Powstańca (znany jako „Antek Rozpylacz”), upamiętniający najmłodszych uczestników powstania warszawskiego.

 

Pomnik Bohaterów Powstania Warszawskiego 1944, projektu Wincentego Kućmy i Jacka Budyna stanął na placu Krasińskich dopiero w roku 1989. Charakter i wydźwięk pomnika powstania był długo kwestią sporną, a wybór obecnej jego formy (w 1988 roku) odbywał się w atmosferze skandalu.

       


Grób Nieznanego Żołnierza
Grób Nieznanego Żołnierza na placu marszałka Piłsudskiego utworzono w arkadach pałacu Saskiego, który został zburzony podczas ostatniej wojny światowej. Powstał z inicjatywy gen. Władysława Sikorskiego. W 1925 roku złożono tu prochy nieznanego żołnierza, poległego podczas obrony Lwowa, potem spoczęły tu urny z ziemią z 24 pól bitewnych.


Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie u zbiegu ulicy Muranowskiej i gen. Andersa jest monumentalnym dziełem upamiętniającym losy ofiar agresji sowieckiej w 1939 roku - pomordowanych w Katyniu i deportowanym do łagrów.

Pomnik Bohaterów Getta
Pomnik, projektu Natanai Rappaporta, wzniesiono w 1948 roku w miejsu pierwszych starć bojowników powstania w getce z siłami niemieckimi, z kamienia przeznaczonego na przyszłe pomniki III Rzeszy.  Na ul. Stawki stanął inny pomnik ku czci warszawskich Żydów - Umschlagplatz. 

Nike
Pomnik poświęcony bohaterom Warszawy 1939-45 przeniesiono z placu Teatralnego na skarpę przy Trasie W-Z, na al. Solidarności. Rzeźba jest dziełem Mariana Koniecznego.
Motyw zwycięskiej greckiej bogini Nike powraca w pracy Gustawa Zemły, który zaprojektował

Pomnik bitwy o Monte Cassino, poświęcony żołnierzom II Korpusu Polskiego, którzy w 1944 roku zdobyli ten włoski klasztor, co otworzyło aliantom drogę na Rzym. Pomnik stoi od roku 1999 w Ogrodzie Krasińskich, przy ulicy Andersa.

Pomnik Lotników Polskich poległych w II wojnie światowej stanął na Polu Mokotowskim przy Trasie Łazienkowskiej w 2003 roku.

Pomnik Braterstwa Broni (polsko-radzieckiej), zwany przez  warszawiaków „Czterema śpiącymi”, stoi od roku 1945 na skrzyżowaniu Targowej i al. Solidarności na Pradze.

Być może znakiem, że do Warszawy powróciła normalność, jest stawianie pomników... na przykład studentom czy psom (oprócz pomnika psa, który za Starą Pomarańczarnią w Łazienkach upamiętnia miejsce pochówku psów królewskich, na Polach Mokotowskich stanął kolejny - Pomnik Szczęśliwego Psa). 
Nasz przegląd warszawskich pomników zakończmy więc figurą Studenta, który od kilku lat siedzi sobie na ławce na dziedzińcu uniwersytetu.